در آپریل سال ۲۰۰۱ اولین نیروگاه براساس توربین گازی پیشرفته زیمنس مدل W۵۰۱G، Siemens Westing house در واحد پنج McIntosh فلوریدا وارد بهرهبرداری تجاری شد. اکنون تعداد 7واحد از توربینهای مدل W۵۰۱G در بهرهبرداری تجاری وجوددارد و انتظارمیرود 10واحد دیگر از این مدل نیز در مدت 12ماه دیگر واردبهرهبرداری تجاری شود.
شركت Siemens Westing house در معرفی توربین مدل W۵۰۱G به بازار موفق عمل كرد در حالی كه شركتهای دیگر با مشكل مواجه بودند. توسعه تكنولوژی توربین گازی پیشرفته به نوبه خود یك وظیفه پیچیده میباشد اما بسیاری از تولیدكنندگان دریافتند كه بزرگترین چالش آنها در همان چند ماه اولیه بهرهبرداری تجاری، در متقاعدكردن بازار به اینكه محصول جدیدشان قابل اعتماد خواهدبود و برآورنده همه توقعات است بوجود میآید.

توربین مدل W۵۰۱G
توربین مدل W۵۰۱G زیرنظر بخش برنامه سیستمهای توربین پیشرفته انرژی (Advanced Turbine system) مربوط به بخش آمریكایی انرژی توسعه یافت.
هدف از اجرای چنین برنامه ای كه به مدت 10 سال به طول انجامید عبارت بود از:
- گسترش تكنولوژی كه باعث كاهش هزینه برق شود
- دستیابی به انعطاف پذیری سوخت (Fuel flexibility)
- كاهش آلاینده زیست محیطی NOx به كمتر از ۹ppm
- افزایش كارایی سیستم به 60% برای سیستمهای سیكل تركیبی با مقیاس كاروری (Utility-Scale).
سطح كارایی 60% برای سیستمهای توربین گازی سیكل تركیبی به مدت طولانی به عنوان یك هدف دستیافتنی مطرح بوده است.
شركت Siemens Westing house قسمتی از تكنولوژیهای داخلی مدلهای ابتدایی W۵۰۱G را به منظور تكمیل آن محصول ودستیابی به كارایی 60% معرفی كرد.
این استراتژی جدید به این شركت اجازه داد تا یك تجربه تجاری یا تكنولوژیهای جدید از قبیل خنك سازی بخار Steam cooling به دست آورد.
سیستم H
سیستم H شركت جنرال الكتریك كه همچنان تحت برنامه ATS توسعه یافته بود، به عنوان اولین سیستم سیكل تركیبی كه قادر است به سطوح كارایی 60% دست یابد معرفی گردید و بازار منتظر شروع اولین طرح سیستم H میباشد كه قرار است در اواخر امسال در Baglan Bay، راه اندازی گردد.
“توربین مدل W۵۰۱G به كارایی سیكل تركیبی خالص58% دست یافت و شركت در نظردارد از طریق تكمیل تكنولوژیهای توربین گازی Siemens Westing house به سطح كارایی60% برسد. “نقل قول از پروفسور Klaus Riedle رئیس بخش توربین گازی تولید نیروی Siemens Westing house .
●مشخصه های پیشرفته:
توربین مدل W۵۰۱G بزرگترین و پربازده ترین واحد قدرت ۶۰HZ در عملیات تجاری جهانی است. این توربین با مشخصات ۲۶۰۰F(۱۴۲۷۰)۳۶۰۰r/min است كه به منظور عملیات سیكل تركیبی طراحی گردیده است. این توربین شامل:
- یککمپرسور محوری 16مرحله ای با بازده بالا
- یکمحفظه احتراق متشكل از 16مشعل با ناشر آلاینده زیست محیطی خشك و پایین
- یكتوربین واكنشی 4 مرحلهای
یكی از ویژگیهای طرح پیشرفته این ماشین عبارت است از تركیب سیستمهای خنك كننده توربین گازی و چرخه بخار این تركیب اجازه میدهد تا بازده گرمایش روی ماشینهای دیگر از خانواده W۵۰۱ كه اساس آنها نیز براساس طرح W۵۰۱G است افزایش یابد.
طرح پروانه مدلW۵۰۱G كه برگرفته از سری ۵۰۱ میباشد شامل یك پروانه واحداست كه بوسیله دو یاتاقان با بالشتك قابل تنظیم خمیده حمایت میشود. آن پروانه دارای یك طرح پیچ و مهره ای است و از كمپرسور و دیسكهای توربین تشكیل و به یكدیگر پیچ شده اند.
● كمپرسور (تراكم ساز) :
این كمپرسور براساس طرح كمپرسورهای سری ۵۰۱ است و تشكیل دهنده تكنولوژی است كه تحت برنامه ATS گسترده و معتبر گردیده است.
دیسك و پروانه مربوطه برگرفته از موتور۵۰۱F میباشد و برای دستیابی به جریان و بازدهی كه به منظور دستیابی به نیروی لازم و نرخهای گرمایش موردنیاز میباشد طراحی و دارای یك نسبت فشار ۱۹: l است.
مشعل (Combustor):
مشعل شامل ۱۶مشعل حلقوی قوطی مانند واحد است و مجهز به سیستم با انتشار(PLN)NOxپایین و خشك Siemens Westing house میباشد كه برای دمای احتراق بالا طراحی گردیده است.
مراحل سوخت چندگانه برای كاهش آلایندههای زیست محیطی، دینامیكهای مشعل و دماهای فلز یك انعطاف پذیری فراهم می آورد.
مدل ابتدایی W۵۰۱G به منظور دستیابی به آلاینده زیست محیطی NOx در سطح ۲۵ppm طراحی گردید. شركت Siemens Westing house به دنبال كاهش بیشتر این آلاینده زیست محیطی میباشد. هر كدام از 16 مشعل دارای یك گذرگاه است كه گازهای احتراق داغ را به بخش مجاور آن توربین انتقال میدهد.
گذرگاهها عملیات در دمای بالای (۱۴۲۷C)۲۶۰۰F را انجام میدهند در حالیكه استفاده از مواد متعارف را حفظ میكنند زیرا این گذرگاهها، گذرگاههای مدار بسته ای هستند كه با بخار خنك میشوند. پوشش های حافظ گرمایش (TBC) دمای بالا به منظور محافظت از گذرگاه ها و بهبود مدت خدمتدهی استفاده میشوند.
گذرگاههای خنكشونده با بخار به توربینگازی این امكان را میدهند تا دردمای بالای پروانه فعالیت كند درحالیكه دمای خروجی مشعل را مانند توربین گازیW۵۰۱F بوسیله حذف خنكسازی ضعیف گذرگاهها حفظ میكنند.
خنك سازی گذرگاهها با استفاده از یك چرخه بخار مداربسته برای توربینگازی و سیكل تركیبی مفید است، از آن جهت كه هوای كمتری از كمپرسور برداشته میشود و میتواند به منظور تولید نیرو و پیش اختلاط اضافی به منظور كاهش آلاینده زیست محیطی NOx استفاده شود، همچنین به این دلیل برای سیكل تركیبی مفید است كه گرما را به مجدد داخل سیستم بخار گرمایش انتقال میدهد.
بخش توربین:
توربین مدل W۵۰۱G براساس طرح چهار مرحلهای مدل W۵۰۱F میباشد هر چند كه توربین مدل W۵۰۱G دارای قطعات كمتری است. پره این توربین با استفاده از تحلیل جریان 3بعدی پیشرفته طراحی شد كه به طرحهای بال واره پیشرفته منجرشد و بازدهی آیرودینامیك بالایی رابدست آورد.
سیستم خنك سازی روتور، دیسكتهای توربینNiCrMoV را در دمایی حفظ میكند كه آن دما به منظور حفظ دیسك زیر محدوده خزش ماده كافی باشد.
●تركیب سیستم:
در عملیات سیكل تركیبی، توربین مدل W۵۰۱G از یك سیكل به شدت یكنواخت استفاده میكند كه این سیكل به منظور حداكثر كردن خروجی و بازدهی آن طراحی گردیده است در حالیكه از یك طرف انعطاف پذیری عملیاتی را حفظ میكند.
از طرف دیگر شرایط خنك سازی را فراهم میكند گذرگاههای مشعل (Combustor) خنك با بخار توربین مدل W۵۰۱G نیازمند به یك منبع قابل اعتماد از بخاری است كه از سیستم فشار متوسط عرضه میگردد و به عنوان گرمایش مجدد داغ به توربین بخار برمیگردد.
تعادل بخار فشار متوسط كه به بازیافت گرما از ژنراتور بخار (HRSG) توسعه یافته است برای خنك سازی توربین گاز استفاده نمیشود. این بخار با بخار بازگرمایش سرد قبل از ورود به بخش بازگرمایش HRSG تركیب میشود.
این چرخه دارای شرایط كیفیت آب تركیبی نرمال است و به سرعت میتواند سطح خالص بخار توربین گازی قابل قبولی را در مدت شروع تولید كند حتی وقتی با آب نسبتا ناخالص برای پركردن ابتدایی اقدام میشود.
بلیرههای كمپرسور میان مرحلهای، برای خنك سازی اجزا ثابت توربین و برای آغاز به كار توربین گازی پیشرفته استفاده میشوند.
توربین مدل W۵۰۱G همانند مدل W۵۰۱ هوای استخراجی را با یك مبدل گرمایش در آن سیكل خنك كرده سپس هوا را قبل از آنكه به توربین گازسوز برگردانده شود تصفیه میكند.
انرژی بدست آمده از هوای خنك كن (Coolingair) به منظور تولید نیروی توربین بخار اضافی به داخل سیكل انتقال داده میشود.
●تجربه عملی:
نمونه ابتدایی از توربین مدل W۵۰۱G در نیروگاه واحد پنج Mcintosh در Lake Land Electric در ایالت فلوریدا به روش سیكل ساده در سال ۱۹۹۹ به اجرا درآمد این توربین حدودا به مدت یكسال قبل از ورود به بهرهبرداری تجاری و تبدیل شدن به سیكل تركیبی تحت بررسی و آزمایش قرار گرفت.
همانند یك دستگاه سیكل ساده توربین مدل W۵۰۱G در Lake Land به منظور تولید بخار شامل یك بویلر یك بارگذر once through steam generator) ) میباشد. این دستگاه اکنون یك دستگاه سیكل تركیبی یك به یك و حدود ۲۰۰۰ ساعت احتراق ایجاد کرده است. آزمایش توربین مدل W۵۰۱G در نیروگاه Mcintosh تحت قراردادی با همكاری Lake land Electric به اجرا درآمد.
در طول این مدت، این توربین برای ۲۰۰۰ ساعت روشن بود و حدود صد و پنجاه سیكل خاموش و روشن را تجربه كرد.
آن واحد براساس عملكرد كلیاش، بازدهی و عملكرد محیطی مورد ارزیابی قرار گرفت در حالیكه اجرایی كه در معرض بارهای پویا قرار گرفتند به منظور تایید مدت كاركرد و تعیین نقاط ضعف مورد بررسی قرارگرفتند.
این تحقیقات و همچنین اجرای برخی دیگراز تحقیقات كه روی واحدهای بعدی انجام گرفت به ساده سازی این دسته از ماشینها انجامید. این ساده سازیها شامل حذف سیستم فرعی مشعل و ساده سازی گذرگاههای خنك شونده یا بخار میباشد. این ساده سازیها باعث منطقی تر شدن آن دستگاه گردید.

توربینهای مدل W۵۰۱F و W۵۰۱G
همه توربینهای مدل W۵۰۱F و W۵۰۱G با سیستم NOx خشك پایین از یك سیستم فرعی مشعل استفاده میكرد كه این سیستم به منظور تغییر نسبت هوا–سوخت در مدت شروع مورد استفاده قرار گرفت، پیشرفتهایی كه در داخل فرایند احتراق اتفاق افتاد منجر به حذف سیستم فرعی در مدل ۵۰۱F و مدل ۵۰۱G گردید.
مدل W۵۰۱G دارای گذرگاههای خنك شونده با بخار است كه گازهای داغ را از مشعل به توربینها انتقال میدهد و انتقال بخار به این ناحیه بسیار چالشی است چرا كه شرایط از دمای فراگیر به دمای نزدیك به هزار درجه سانتیگراد در كمتر از یك دقیقه تغییر میكند . بنابراین ، شركت Siemens آن طرح را بوسیله كاهش تعداد خطوط فرعی بخار ساده كرد.
●تاثیر بازار:
با توجه به شرایط بازار در آمریكای شمالی تغییر دیگری در توربین مدل W۵۰۱G انجام گرفته است. توربین مدل W۵۰۱G ماهیتا به این منظور طراحی گردیده كه این توربین بزرگترین و پربازده ترین موتور بار پایه (base Load engine) در بازار باشد. رفع ممنوعیت از بعضی مناطق ایالاتمتحده كه دارای بزرگترین بازار ۶۰HZ در جهان است به این معنی است كه تقاضاهای جدید در نیروگاهها در حال جایگزین شدن هستند.
” (نقل قول از Riedle) “باز كردن برخی فواصل امكان ترتیب سریع و راهاندازی مجدد بدون تماس كمپرسور یا پرههای توربین امكان پذیر شد. “
آزمایش تائید در جایگاه Lake Land، و در گروه انرژی ملی PG&E صاحب نیروگاه Millennium، جایگاه دومی كه با یك توربین مدل ۵۰۱G وارد عملیات تجاری گردید، در حال حاضر كامل است.
●پیشنهادات آتی :
شركت زیمنس در حال حاضر مشغول به برنامه ریزی و كار كردن روی گسترش آتی توربین مدل W۵۰۱G و توربین گازی هم خانواده آن میباشد. در ابتدا، آن شركت افزایش میزان خروجی توربین مدل W۵۰۱G را بوسیله افزایش جریان جرمی (mass flow) و اصلاح آیرودینامیكها و همچنان اصلاح نرخ گرمایش بوسیله بهینهسازی سیستم خنك سازی مورد توجه قرارداد.
شركت زیمنس همچنان روی گسترش بیشتر كارایی بالای توربینهای گازی پیشرفته كه شامل تكنولوژیهای تركیبی شركت Siemens و طرحهای توربین گاز سوز westing house میباشد كارمیكند.
این خانواده جدید به طور ویژه هم راستا برای ۵۰HZ و ۶۰HZ به سطح كارایی سیكل تركیبی 60% میرسند.
مجلهPei May ۲۰۰۲
مترجم: رهام واقعی
منبع : مجله بولتن بین الملل
بدون دیدگاه